تفاوت شیوهی آموزش محور و پژوهش محور در مقطع کارشناسی ارشد
در سالهای اخیر با رشد پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ابهاماتی در مورد ادامه تحصیل به روش آموزش محور و پژوهش محور ایجاد شده است. در این مقاله به بررسی و نقد تفکر غلط موجود در بین دانشجویان کارشناسی ارشد در مورد نظامهای آموزش محور و پژوهش محور میپردازیم. اینکه به راستی تفاوت این دو شیوه چیست، و اینکه آیا دانشجویان کارشناسی ارشد به صورت آموزش محور میتوانند در دوره دکتری پذیرفته شوند یا خیر؟ ما به این سوالها پاسخ خواهیم داد و درنهایت با ابهامزدایی، نتیجه بحث مشخص میشود.
تفاوت شیوهی آموزش محور و پژوهش محور چیست؟
آیا دانشجویان کارشناسی ارشد آموزش محور میتوانند در دورهی دکتری پذیرفته شوند و ادامهی تحصیل دهند؟
دو سؤال بالا به قطع تابهحال برای هردانشجویی که در حوزهی آموزش عالی مشغول به تحصیل است، پیشآمده. بهراستی تفاوت موجود بین دو شیوهی مختلف موردبحث در نظام آموزش عالی کشورمان در چیست؟
تفاوت شیوهی آموزش محور با شیوهی پژوهش محور در مقطع کارشناسی ارشد در چیست؟ و کدامیک بر دیگری برتری دارد؟
خب در همین ابتدای بحث بهتر است برای روشن شدن موضوع، تفاوت این دو شیوهی آموزشی-پژوهشی را از زبان دکتر حسین توکلی رئیس سازمان سنجش کشور بخوانیم.
شیوه آموزش محور چیست؟
تحصیل در شیوه آموزش محور با محوریت آموزش و بهصورت واحدهای درسی و بدون پایاننامه بوده که گذراندن حداقل دو و حداکثر ۴ واحد سمینار، تحقیق و تتبع نظری الزامی است و در سایر موارد عیناً مطابق آئیننامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته است، البته باید توجه داشت که فارغالتحصیلان این دوره هیچ منعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری ندارند (منبع).
شیوه پژوهش محور چیست؟
شیوه پژوهش محور دورهای با محوریت پژوهش است که دستاورد آن ارائه فناوری جدید، ارائه نظریه و ایده جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع و غیره است که مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و الزام به ارائه پایاننامه است. تعداد واحدهای درسی در این شیوه ۶ تا ۱۰ واحد است و دانشجو میتواند همزمان با واحدهای آموزشی، واحدهای پژوهشی خود را انتخاب کند (منبع).
با توجه به سخنان دکتر توکلی بهوضوح مشخص است که دانشجویانی که در دورهی کارشناسی ارشد آموزش محور در حال تحصیل هستند برای ادامهی تحصیل در مقطع دکتری مشکلی نخواهند داشت.
این تفکر غلط چگونه در میان دانشجویان و حتی بعضی از اساتید شکل میگیرد؟
برای پرداختن به دلایل شکلگیری این تفکر بهتر است بهصورت بنیادی قبولی در دورهی دکتری تخصصی نظام آموزش عالی کشور را بررسی کنیم.
برای قبولی در دوره دکتری تخصصی، دانشجویان پس از شرکت در کنکور سراسری و مجاز به انتخاب رشته شدن با توجه به رتبهی قبولی خود دعوت به مصاحبه حضوری برای قبولی نهایی میشوند.
تا به اینجا مشخص شد که قبولی در دورهی دکتری تخصصی به صورت دومرحلهای صورت میگیرد.
دلیل ایجاد شبهه و پیش آمدن سؤال بالا دقیقاً مرحلهی دوم یعنی مصاحبه حضوری است. ماهیت این مصاحبه درواقع نشان دادن رزومه علمی و پژوهشی دانشجو است که در آن هرچه رزومهی تخصصی دانشجویان قویتر باشد شانس قبولی بالاتری حتی با وجود داشتن رتبهی پایینتر از دانشجویان دیگر خواهند داشت.
برای مشخص شدن موضوع باید بررسی کنیم که رزومهی قوی دانشجویان به چه چیزی برمیگردد؟
رزومه دانشجویان متقاضی دکتری تخصصی مشتمل بر معدل کارشناسی و کارشناسی ارشد، نمرهی زبان، مقالات علمی-پژوهشی (و پایاننامه) میباشد.
دلیل اینکه پایاننامه در () قرارگرفته آن است که اکثر قریب بهاتفاق دانشجویان از پایاننامهی خود یک یا چند مقاله استخراج میکنند که بهنوعی عصاره مقاله است و درواقع مجموع آن مقالات همان پایاننامهی دانشجو است.
فکر میکنم تا همینجا متوجه شدهاید که دلیل ایجاد دو پرسش مطرحشده در ابتدای مقاله چیست؟!
درواقع دلیل آنکه تعدادی از دانشجویان و حتی اساتید فکر میکنند دانشآموختگان نظام آموزش محور در دورهی دکتری تخصصی امکان ادامه تحصیل ندارند این است که این دانشجویان بهجای گذراندن واحد پایاننامه باید واحد درس و سمینار بگذرانند.
همانگونه که همه میدانیم دانشجویان در واحد پایاننامه به کمک اساتید راهنمای خود به اکتشافات علمی میپردازند و در پایان با نگارش آن اکتشافات و تجزیهوتحلیلهای خود در قالب پایاننامهی کارشناسی ارشد و دفاع از آن فارغالتحصیل میشوند.
در مرحلهی اکتشاف و نگارش پایاننامه حداقل یک مقاله و درصورتیکه موضوع مورد بحث روی مرز علم حرکت کند و دارای موضوع جدید و مهمی باشد، احتمال چاپ مقالات بیشتر را هم دارد. برای مثال حتی مشاهده شده که از پایاننامهی دانشجویی تعداد ۸ مقالهی علمی-پژوهشی و ISI مستخرج شده است.
پس استخراج مقاله از پایاننامه درست همان ایجاد رزومه پژوهشی برای دانشجویان است.
نتیجهگیری
با توجه به موارد گفتهشده میتوان بیان کرد که دانشجویان کارشناسی ارشد آموزش محور برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری هیچ مشکلی ندارند و تنها برای تقویت رزومه علمی-پژوهشی خود باید در طول دورهی کارشناسی ارشد خود، مقالات مختلفی را نگارش و منتشر کنند تا در جلسه مصاحبهی دکتری موردپذیرش نهایی قرار بگیرند.
در مورد برتری داشتن شیوهی پژوهش محور همین بس که گفته شود شرایط نگارش پایاننامه دانشجویان را ملزم به کار پژوهشی میکند درحالیکه این الزام در شیوهی آموزش محور وجود ندارد! چه بسا کسانی که قصد ادامه تحصیل در مقطع دکتری تخصصی را ندارند شیوهی آموزش محور برایشان بهتر خواهد بود.
نویسنده
سینا غلامی
Thanks, great article.
ایا اعتبار مردک ارشد آموزشی محور مانند آموزشی -پژوهشی هست؟؟در ادارات یا نظام وظیفه سربازی ؟
ببخشید اصلاح میکنم “مدرک ارشد”
سلام بله تنها در مصاحبه دکتری تفاوت دارن