کارشناسی ارشد، ادامه دهم یا نه؟
اگر در مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل هستید و در حال سپری کردن سالهای آخر تحصیل میباشید، حتما با این سوال مواجه شدهاید که آیا ارشد بخوانم یا نه؟ آیا با توجه به وضعیت بازار نیاز به ادامه تحصیل در مقطع ارشد است؟ بهتر نیست به جای خواندن ارشد به سربازی بروم، زبان خودم را تقویت کنم یا خود را برای بازار آماده کنم؟
در این مقاله قصد داریم موضوع ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را از جوانب مختلف بررسی کنیم. در این راه سعی میکنیم تجربیات شخصی و تمام آنچه که میتواند به شما کمک کند را منتقل کنیم. با ما باشید!
۱. نگاهی اجمالی به کارشناسی ارشد
اول از همه لازم است که شما با ماهیت کارشناسی ارشد آشنا شوید. واحدهای دوره کارشناسی ارشد شامل ۲۶ (در برخی از رشته ها ۲۷) واحد تئوری و عملی، به همراه ۶ واحد پایان نامه، در مجموع ۳۲ و یا ۳۳ واحد بدون احتساب دروس پیشنیاز و جبرانی می باشد. ورود به کارشناسی ارشد به دو صورت پژوهش محور و آموزش محور انجام میپذیرد.
در دوره کارشناسی ارشد شما مجاز هستید در هر ترم بین ۸ تا ۱۴ واحد اخذ کنید. معمولا واحدها به صورت ۹، ۹، ۸ در سه ترم اول و ۶ واحد پروژه در ترم آخر تقسیم میشود. در ارشد شما میتوانید یک یا دو ترم نیز به عنوان سنوات ادامه تحصیل خود را تمدید کنید. به طول کلی ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بیشتر به صورت دانشجو محور و پروژه محور انجام میپذیرد.
۲. نگاهی به آمارهای وزارت علوم
برای تصمیم بهتر در مورد ادامه تحصیل در مقطع ارشد آمارهای سازمان سنجش و وزارت علوم میتواند کمک فراوانی به شما کند. اطلاعات زیر بر اساس آمارهای منتشر شده در وبسایتهای خبری رجا نیوز، مشرق نیوز و بازار نیوز در سال ۱۳۹۵ تدوین شده است.
- تعداد کل دانشجویان کشور: ۴.۶ میلیون نفر
- تعداد دانشجویان موسسات عالی کشور در مقطع کارشناسی ارشد: ۵۸۰ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای فنی و مهندسی در مقطع کارشناسی ارشد: ۱۳۳ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای علوم انسانی در مقطع کارشناسی ارشد: ۲۹۴ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای علوم پایه در مقطع کارشناسی ارشد: ۶۶ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای علوم پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد: ۱۶ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای کشاورزی و دامپزشکی در مقطع کارشناسی ارشد: ۴۳ هزار نفر
- تعداد دانشجویان رشتههای هنر در مقطع کارشناسی ارشد: ۲۶ هزار نفر
بنابر از اطلاعات فوق میتوان دریافت که گوی رقابت از مقاطع کارشناسی به مقاطع بالاتر جابهجا شده است. در سالهای گذشته آمار پذیرفته شدگان نیز در مقاطع ارشد و دکترا افزایش یافته و دانشجویان بیشتری برای این مقاطع پذیرفته میشوند.
بنابراین آمارها نشان میدهد که قبولی در مقاطع ارشد به علت افزایش میزان پذیرش دانشگاهها، سختتر از دوره کارشناسی نیست.
۳. زمان مورد نیاز جهت آمادگی برای کنکور کارشناسی ارشد
این سوال بسیار مهمی است. اینکه واقعا چقدر زمان نیاز است تا شما بتوانید به رتبه ایدهآلتان دست یابید؟
برای پاسخ به این سوال باید عرض کنم بسته به رتبه مدنظر شما، قبولی در کنکور کارشناسی ارشد بین ۲ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد. دوستانی دارم که سال ۱۳۹۳ با هم در کنکور ارشد شرکت کردیم و در رشته کامپیوتر – گرایش هوش مصنوعی رتبههای ۳۰، ۵۵ و ۷۰ را کسب کردند. این افراد با گذاشتن زمانی حدود ۵ ماه به صورت مداوم (روزی ۸ ساعت مطالعه) توانستند به این رتبهها دست یابند.
قبولی در ارشد چندان به معدل کارشناسی وابسته نیست و برای موفقیت در آن به تلاش مستمر در طول ۳ تا ۵ ماه نیاز است.
برای کنکور کارشناسی ارشد شما میتوانید یک درس و یا یک سری دروس را به کل رها کرده و تمرکز خود را بر روی دروس با ضریب و تسلط بیشتر بگذارید. همچنین شما میتوانید در رشته دیگری به صورت شناور آزمون دهید و در صورت قبولی تنها باید یک سری پیشنیاز را همراه ۳۲ واحد اصلی ارشد بگذرانید.
۴. داشتن مدرک ارشد و کمک به کسری خدمت سربازی
اگر آقا تشریف دارید، یکی از مواردی که شما را میتواند به دنبال ارشد گرفتن بکشاند همین خدمت سربازی است. خوشختانه ورود به مقطع کارشناسی ارشد راههایی را جلو پای شما قرار میدهد که میتواند موجب تخفیفهایی در خدمت سربازی شود.
شما به محض پذیرفته شدن در مقطع ارشد میتوانید از مراکز تحقیقاتی ارتش و یا سپاه پاسداران جمهوری اسلامی و بنیاد نخبگان پروژههای کسر از خدمت اخذ کنید. در نهایت به میزان ابعاد پروژه و زمان انجام آن، از دوران خدمت سربازی شما نیز کاسته خواهد شد.
این نکته نیز قابل ذکر است که شما میتوانید چندین پروژه مختلف اخذ و تا سقف ۱۹ ماه کسری خدمت را ضمیمه خدمت سربازی خود کنید و به نوعی معاف شوید.
۵. منافع ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد
جدای از اینکه مدرک کارشناسی ارشد به تنهایی میتواند شما را خاصتر، با شخصیتتر و در جایگاه اجتماعی بالاتری قرار دهد، عوامل بسیار دیگری هستند برای خودم تجربیات بسیار گرانبهایی بود که در هیچ جا به جز ارشد نمیتوانستم به آنها دست یابم.
آشنایی بیشتر با اساتید
در ارشد به دلیل تعداد کم دانشجویان، شما فرصت بیشتری برای ارتباط نزدیکتر با اساتید خود خواهید داشت و میتوانید از تجربیات آنها در صنعت نیز بهرهمند شوید.
آشنایی با اصول تحقیق
روش تحقیق و پژوهش یکی از مهمترین اصول تحصیلات عالی به شمار میرود. شما در دوره لیسانس تا حدودی با این اصل آشنا میشوید، اما در مقطع کارشناسی ارشد به صورت تخصصی روش تحقیق و پژوهش حول یک موضوع خاص را فرا میگیرید. نقد و بررسی کارهای گذشته دیگر محققان و به چالش کشیدن روشها، و استفاده از آنها برای توسعه تز خود، از چیزهایی است که در مقطع ارشد خواهید آموخت.
تقویت زبان انگلیسی
در مقطع ارشد به ندرت پیش میآید که شما منابعتان را از میان منابع داخلی برگزینید. مطالعه مکرر منابع لاتین به صورت ناخودآگاه تکنیکهای Reading و ترجمه شما را تقویت میکند.
دستیابی به جایگاههای شغلی مناسبتر
ممکن است که پس از گذشت دو سال با اتمام دوره کارشناسی ارشد، این نکته برای شما قابل درک نباشد که در این جایگاه میتوانید به موقعیتهای شغلی بالاتری دست یابید. اما پس از مدتی به آن خواهید رسید. در بازار کنونی بسیاری از مدیران، افرادی را که به صورت تخصصی مدرک کارشناسی ارشد و دکترا دارند را در اولویت بیشتری برای استخدام قرار میدهدند.
امکان ادامه تحصیل در خارج از کشور
اگر نظر من را درباره ادامه تحصیل در خارج از کشور بخواهید، بر حسب تجربه دوستانم خواهم گفت بهتر است مقطع ارشد را در ایران بگذرانید و پس از آن برای دکترا اقدام به تحصیل در خارج از کشور کنید.
جواب خیلی ساده است! دانشجویان دکترا در خارج از کشور میتوانند در کنار تحصیل کار کنند و از پس مخارج زندگی برآیند. اما این امکان در مقطع کارشناسی ارشد بسیار به ندرت پیش میآید. حداقل من به شخصه دانشجوی ایرانی ندیدهام که در خارج از کشور هم ارشد بخواند و هم کار کند. اما ممکن است بر اساس بخت و اقبال شما، این مورد نیز پیش آید.
امکان اشتغال در زمان تحصیل
اگر همین حالا در مقطع لیسانس، در جایی به صورت پاره وقت و یا تمام وقت مشغول به کار هستید و از این میترسید با ادامه تحصیل کار خود را از دست خواهید داد، حس میکنم کمی اشتباه فکر میکنید.
البته این نکته به شهر و درجه دانشگاهی که قصد تحصیل در آن را خواهید داشت وابسته است. اما اگر شرایط را ایدهآل در نظر بگیریم و فرض کنیم شهر محل کار و تحصیل شما نزدیک است، شما تنها ۲۰ ساعت در هفته درگیر درس و دانشگاه خواهید شد. الباقی را میتوانید پول در بیاورید!
تجربه خودم به این صورت بود که محل کارم در شهر تهران قرار داشت و محل تحصیل شهر شاهرود. اما با مساعدت کارفرما ۳ روز در هفته را برای انجام امور تحصیلی در شاهرود سپری میکردم. شاید در سال اول کمی اذیت کننده باشد که حدود ۲۰ ساعت از هفته را در سفر باشید، اما شک نکنید که نتایج بسیار ارزشمندی به همراه خواهد داشت.
جدای از آنچه گفتیم و نگفتیم، این زندگی شما است. ما تنها سعی کردیم در این گفتار نقاط تاریک و روشنی را که در سر راه شما قرار دارد بیان کنیم. در هر صورت این را بدانید چه ادامه تحصیل بدهید و چه ندهید، چه دکترا بگیرید و یا چه به همین مدرک لیسانس بسنده کنید، شما خوشبخت هستید.
یادتان باشد این شما هستید که نماد یک انسان موفق را در خود میسازید.
نقدها و تجربیات خود را در بخش دیدگاهها با ما و دوستانتان به اشتراک بگذارید تا از تجربههای شما نیز استفاده کنیم.
نویسنده: مهرداد کاهه